Dostarczenie wyrobu do konsumenta jest jednym z najbardziej widocznych etapów jego długiej drogi. Warto mieć na uwadze, że na zadowolenie klienta końcowego składa się cały łańcuch dostaw. To ciąg procesów rozpoczynający się od planowania wykorzystanych surowców po utylizację odpadów powstałych z danego produktu.
Przeczytaj, czym dokładnie jest łańcuch dostaw, jakie ma elementy, cechy, rodzaje i dlaczego zarządzanie nim jest tak ważne!
Co to jest łańcuch dostaw?
Wyjaśnienie tego pojęcia nie należy do skomplikowanych. Łańcuch dostaw (z ang. supply chain) to suma procesów niezbędnych do stworzenia, dostarczenia, sprzedaży i utylizacji odpadów powstałych na skutek wykorzystania produktu. Nie bez przyczyny ciąg tych czynności nazywa się łańcuchem. Każdy z procesów jest ze sobą bezpośrednio związany i bez poprzedniego oraz kolejnego w tej złożonej liście trudno o zachowanie płynności przepływu surowców i towarów. Nie da się ustalić, które z ogniw łańcucha dostaw ma największe znaczenie – każdy z nich ma wpływ na ostateczny wynik.
Łańcuch dostaw – główne cechy
tylko ze strukturą procesów, ale też celami i rolą supply chain. Oto kilka z nich, które uważa się za najważniejsze:
- Współzależność. Sprawne funkcjonowanie jednego ogniwa wpływa na powodzenie w kolejnych, podobnie jak kłopoty w jednym z procesów przekładają się na utrudnienia w całym łańcuchu.
- Innowacyjność. Ta cecha wynika bezpośrednio z poprzedniej. Usprawnienia i nowoczesne rozwiązania wpływają na lepszy przepływ informacji, umiejętne zarządzanie ryzykiem i powodzenie w całym procesie dostarczania produktu do klienta.
- Dynamika. Niemal każdy łańcuch dostaw jest dynamiczny, co wynika ze zmian popytu, dostępności surowców lub zmian geopolitycznych.
- Określona elastyczność. W przypadku supply chain elastyczność to jedna z cech charakterystycznych, która jednak nie jest nieskończona. Każdy z przedsiębiorców zaangażowanych w tworzenie łańcucha dostaw stara się go uelastycznić, jednak w kryzysowych sytuacjach może dojść do jego przerwania.
Orientacja na klienta. Jakość, czas dostawy i specyficzne cechy produktu są nakierowane na spełnienie oczekiwań konsumentów. Każde ogniwo łańcucha dostaw koncentruje się zwłaszcza na tym.
Jakie są elementy łańcucha dostaw?
Bez względu na rodzaj wytwarzanego dobra elementy łańcucha dostaw są w każdej branży bardzo podobne. Ich liczba może zamknąć się minimalnie w 4 punktach: planowanie, zaopatrzenie, produkcja i dostawa. Z każdego z nich wynikają jednak kolejne, które zawierają się w ww. elementach. Poznajmy teraz bliżej schemat łańcucha dostaw.
Planowanie
W tym etapie określane są potrzeby rynkowe, zapotrzebowanie na surowce i półprodukty oraz ryzyko związane z produkcją, oraz realizacją kolejnych ogniw łańcucha dostaw. W kroku prognozowania określa się też sposób magazynowania, transportu i dystrybucji produktów. Znajdzie się też miejsce na przeprowadzenie analiz dotyczących wprowadzania zmian i innowacji usprawniających działania każdego elementu łańcucha dostaw.
Zaopatrzenie
W tym kroku przedsiębiorca decyduje o wyborze dostawcy surowców lub półproduktów na cele prowadzonej produkcji. Ważne jest też ustalenie, jakie usługi są konieczne do realizacji wyrobów i czy należy je oddelegować do zewnętrznych firm. To czas na zawieranie umów, negocjacje cen i określanie warunków dostawy.
Produkcja
Przedsiębiorca na tym etapie łańcucha dostaw realizuje produkcję wyrobu. W tym celu musi realizować procesy wytwórcze zgodnie z aktualnym zapotrzebowaniem i ustaleniami kontrahentów co do zamówień i możliwości magazynowania. W procesie produkcji jest miejsce na zarządzanie zapasami oraz kontrolowanie jakości gotowych produktów.
Dostawa
W tym elemencie łańcucha dostaw wybierane są sposoby transportowania wyrobów do magazynów lub bezpośrednio do konsumentów. Kluczowe okazuje się kontrolowanie optymalnych tras, zarządzanie ryzykiem i elastyczne dopasowanie sposobów przesyłu do zaistniałych potrzeb oraz uwzględnianie zapasów magazynowych.
Warto zaznaczyć, że nowoczesny schemat łańcucha dostaw nie ogranicza się jedynie do wysłania klientowi zamówienia. Coraz większe znaczenie dla rozwoju ma feedback, czyli obsługa posprzedażowa. Klient jest źródłem cennych informacji o produkcie, dostawie, warunkach serwisu czy największych wadach towaru. Uwzględniając je, przedsiębiorca może dążyć do usprawnienia łańcucha dostaw lub poszczególnych jego etapów.
Jakie są rodzaje łańcucha dostaw?
Dynamiczny rozwój rynku konsumenckiego i wymagań stawianych przedsiębiorcom spowodowały, że łańcuch dostaw ma dzisiaj kilka kluczowych rodzajów. Nie sposób zamknąć się na jeden sposób wyrobu i dostarczania produktów. Dlatego firmy realizują swoje usługi na podstawie następujących wariantów supply chain:
Tradycyjny łańcuch dostaw
Jeśli chodzi o rodzaje łańcuchów dostaw, ten zalicza się do klasycznych rozwiązań. Każde z ogniw wykonuje swoje ściśle określone zadania, a nadrzędnym celem jest dostarczenie wyrobów do konsumenta. Producent skupia się na wytwarzaniu, w kolejnym etapie magazynuje i wysyła produkty do klientów przy wsparciu dystrybutorów.
Globalny łańcuch dostaw
W tym przypadku mowa o międzynarodowych ogniwach połączonych ze sobą w jeden proces. Poza klasycznymi zadaniami przedsiębiorcy muszą uwzględnić różnice prawne, kulturowe, czasowe, polityczne, konsumencie oraz transportowe.
Zielony łańcuch dostaw
To w ostatnich latach jeden z popularniejszych procesów produkcji i dostarczania wyrobów do konsumentów. Zielony łańcuch dostaw charakteryzuje się optymalizacją wszystkich etapów dla zminimalizowania zużycia surowców naturalnych, zmniejszenia emisji szkodliwych związków (np. CO2) oraz efektywne zarządzanie odpadami.
Łańcuch dostaw typu push
W tym modelu łańcucha producenci starają się przewidzieć popyt i wytwarzają dobra przed złożeniem zamówień przez klientów. To sprawia, że w chwili pojawienia się popytu konsumenci mogą od razu skorzystać z dostępu do wyrobów. Może jednak generować straty przez marnotrawstwo wskutek błędów prognoz popytu.
Łańcuch dostaw typu pull
Do odwrócony model łańcucha dostaw w porównaniu do wariantu push. Model pull koncentruje się na produkcji wyrobów lub ich dostarczaniu dopiero po złożeniu zamówień przez klienta. W ten sposób zmniejsza się ryzyko strat, jednak czas dostawy może być wydłużony.
E-łańcuch dostaw
To nowoczesny wariant obejmujący zaawansowane rozwiązania technologiczne np. CRM oraz ERP, platformy e-commerce czy systemy monitorowania. Wykorzystuje się je do optymalizacji procesów i zwiększenia precyzji realizacji poszczególnych etapów.
Czym się różni łańcuch dostaw od łańcucha logistycznego?
Można powiedzieć, że jeden jest częścią drugiego. Łańcuch logistyczny zawiera się w łańcuchu dostaw i stanowi jego nierozerwalną część. Skupia się na fizycznym przemieszczaniu produktów i realizowaniu procesów, które mają z tym związek. Oczywiście nie może być mowy o skutecznym zapewnianiu dóbr klientom, jeśli transport w łańcuchu dostaw działa nieefektywnie. Jest on konieczny niemal na każdym z etapów – od dostarczania surowców, przez magazynowanie, po dostawy i zarządzanie odpadami.
Łańcuch dostaw – jak nim sprawnie zarządzać?
Do zarządzania łańcuchem dostaw konieczni są specjaliści, pośrednicy i narzędzia niezbędne do analizy, monitorowania i kontaktu. Pierwszym krokiem jest dokładne przeanalizowanie koniecznych kroków potrzebnych do wyprodukowania, zmagazynowania i dostarczenia wyrobu konsumentom. Już na tym etapie przedsiębiorca powinien zaplanować liczbę dostawców surowców czy dystrybutorów.
Kolejna kwestia to wykorzystanie właściwych systemów informatycznych służących do zarządzania, analizy i komunikacji. Każde z ogniw łańcucha dostaw musi być ze sobą połączone, a nie jest to możliwe bez dostępu do danych. Swobodny przesył informacji powinien też obowiązywać w relacjach producent-klient i dystrybutor-klient.
Żaden łańcuch dostaw nie jest doskonały, dlatego do jego zarządzania konieczne jest też uwzględnienie ryzyka. Jest ono możliwe w każdym możliwym ogniwie, a pojawienie się problemów może być nagłe i nie zawsze związane z błędami ludzkimi.
Przykłady łańcucha dostaw w różnych branżach
Wiedza teoretyczna przekłada się na praktyczną znajomość budowy łańcucha dostaw. W zależności od branży wygląda on nieco inaczej, ale zawsze ma wspólne cechy – analiza, zaopatrzenie, produkcja, transport i obsługa posprzedażowa.
W branży spożywczej na początku analizuje się popyt na dany produkt. W kolejnym kroku producent zamawia określone owoce, warzywa, mięso lub inne surowce. Następnie może je magazynować, przetwarzać lub wyrabiać gotowe produkty, które następnie przesyła do hurtowni, sklepów lub restauracji.
W branży motoryzacyjnej łańcuch dostaw wygląda nieco inaczej. Tu sezonowość nie ma tak dużego znaczenia, więc analiza może obejmować np. popyt na rodzaj pojazdu czy typ napędu. Producent zamawia części i komponenty, które partner wytwarza na zlecenie. Później realizowany jest montaż gotowych pojazdów, ich transport do dealerów lub firm zainteresowanych większą ilością wybranych modeli.
Wybór łańcucha dostaw dla danej branży może się zmieniać, co wymusza na przedsiębiorcach stałą analizę rynku, zmian geopolitycznych i dostępności surowców.
