W świecie nastawionym na swobodny przesył towarów granice państw są coraz bardziej przepuszczalne. Proces tranzytu odgrywa więc kluczową rolę w międzynarodowym transporcie. To mechanizm, który pozwala na sprawne przemieszczanie produktów z miejsca A do B. Rozumienie tego procesu jest niezbędne nie tylko dla specjalistów z branży TSL, ale także dla przedsiębiorców poszukujących efektywnych ścieżek dostaw dla swoich produktów. Poznaj bliżej proces tranzytu!
Co to jest tranzyt – zwięzła definicja
Można powiedzieć, że tranzyt, w kontekście logistyki i transportu, to proces przewozu towarów przez terytorium jednego lub więcej państw (kraj tranzytowy), z ostatecznym celem dotarcia do innego kraju niż kraj wyjścia, bez poddawania towarów procedurom importowym w państwach tranzytowych. Towary te są przewożone pod specjalnymi procedurami celnymi, które umożliwiają ich tymczasowe wjazdy i wyjazdy, minimalizując formalności celne oraz opłaty związane z tranzytem.
Główne rodzaje tranzytu – wewnętrzny i zewnętrzny
Rozumienie różnorodności tranzytu jest kluczowe dla efektywnego zarządzania łańcuchami dostaw i logistyką międzynarodową. Wyróżnia się dwa główne rodzaje tranzytu: wewnętrzny i zewnętrzny, które różnią się zakresem i procedurami, jakim podlegają towary przewożone między krajami. Przejdźmy do zapoznania się z każdym z nich.
Transport wewnętrzny T2L
Czym jest transport wewnętrzny? To przewóz towarów w obrębie granic celnych Unii Europejskiej, gdzie status ładunku pozostaje niezmieniony przez cały proces transportu. Jest to forma transportu, która pozwala na swobodne przemieszczanie towarów między państwami członkowskimi UE, bez konieczności poddawania ich dodatkowym formalnościom celnym przy każdej przekraczanej granicy. Procedury dla tego typu tranzytu są uproszczone, co przyczynia się do usprawnienia i przyspieszenia przepływu towarów wewnątrz Unii.
Transport zewnętrzny T1L
W tranzycie widoczny jest jeszcze jeden typ mechanizmu przewozu towarów – tranzyt zewnętrzny zwany również T1L lub międzynarodowym. Obejmuje transport towarów, które wchodzą na terytorium Unii Europejskiej z krajów trzecich lub są z niej wywożone do państw spoza UE. W tym przypadku towary podlegają zmianie statusu celnego. Tranzyt zewnętrzny ten jest bardziej skomplikowany i wymaga od przedsiębiorców spełnienia szeregu wymogów, takich jak przedstawienie odpowiednich dokumentów celnych czy spełnienie warunków bezpieczeństwa i ochrony.
Czym jest tranzyt bezpośredni i pośredni?
W ramach kompleksowego procesu tranzytu towarów, kluczowe jest rozróżnienie między tranzytem bezpośrednim a pośrednim. Obie formy tranzytu odgrywają istotną rolę w logistyce międzynarodowej, jednak różnią się zasadami działania oraz celami, jakie realizują. Przyjrzyj się obu procesom.
Tranzyt bezpośredni
Można powiedzieć krótko, że tranzyt bezpośredni to forma przewozu, w której towar przemieszcza się z punktu załadunku do miejsca docelowego bez zmiany środka transportu lub dokonywania dodatkowych przeładunków. W praktyce oznacza to, że cały proces transportowy odbywa się jednym pojazdem, co znacząco skraca czas dostawy i minimalizuje ryzyko uszkodzeń towaru.
Tranzyt pośredni
Znając definicję tranzytu bezpośredniego, można łatwiej wyobrazić sobie proces tranzytu pośredniego. Wiąże się on z koniecznością przeprowadzenia jednego lub więcej przeładunków towaru na różne środki transportu w trakcie jego podróży do miejsca przeznaczenia. Ta forma tranzytu jest stosowana, gdy konieczne jest pokonanie długich dystansów, wymagających zmiany typu transportu (np. z transportu drogowego na morski lub kolejowy) lub gdy proces logistyczny wymaga przeładunku towarów w punktach dystrybucyjnych.
Co to są przewozy tranzytowe?
W kontekście tranzytu nie sposób nie wspomnieć o kluczowym elemencie przesyłu towarów między krajami, czyli o transporcie tranzytowym. To specyficzna kategoria transportu towarów, która pozwala na przemieszczanie ich przez terytorium jednego lub więcej krajów bez konieczności poddawania ich odprawie celnej, z wyjątkiem odprawy na początku i końcu trasy. Transport tranzytowy charakteryzuje się tym, że towar przekracza granice państw bez dokonywania finalnego importu lub eksportu w krajach tranzytu. Dla lepszego zrozumienia całego procesu warto wyszczególnić dwa jego główne typy – przewóz tranzytowy wewnętrzny i zewnętrzny.
Przewóz tranzytowy wewnętrzny
Przewóz tranzytowy wewnętrzny odnosi się do transportu towarów w obrębie granic celnych danego obszaru gospodarczego, jakim jest Unia Europejska, gdzie towary przemieszczane są między państwami członkowskimi bez zmiany ich statusu celnego. Przewóz taki jest uproszczony dzięki harmonizacji przepisów celnych i transportowych w UE, co przyczynia się do zwiększenia efektywności operacji logistycznych i handlowych wewnątrz Unii.
Przewóz tranzytowy zewnętrzny
Przewóz tranzytowy zewnętrzny dotyczy transportu towarów pochodzących z kraju spoza Unii Europejskiej lub do niego kierowanych, które przekraczają terytorium UE, ale nie są w niej ostatecznie importowane. W takim przypadku towary podlegają procedurom celno-administracyjnym, które umożliwiają ich przewóz przez terytorium UE bez konieczności pełnej odprawy celnej w każdym przekraczanym kraju.
Najważniejsze procedury tranzytowe obowiązujące w Polsce
Polska, wykorzystując swoje strategiczne położenie w Europie, stosuje procedury tranzytowe w celu optymalizacji przepływu towarów, co przyczynia się do wzrostu efektywności logistycznej i handlowej. Są to:
Karnet TIR. To międzynarodowy system celny ułatwiający przewóz towarów przez jedno lub więcej granic międzynarodowych z minimalnymi formalnościami celnymi i kontroli na granicach. Karnet TIR działa jako gwarancja, że wszystkie cła i opłaty zostaną zapłacone, jeśli towar nie dotrze do celu. Towary są zaplombowane, a dokumentacja towarzysząca jest kontrolowana tylko na początku i na końcu trasy.
System NCTS. Jest to elektroniczny system kontroli tranzytu. Pozwala na elektroniczne składanie deklaracji celnych oraz śledzenie przemieszczania się towarów w ramach tranzytu przez terytorium UE. Ułatwia to znacznie zarządzanie procesami tranzytowymi i zwiększa transparentność operacji.
